Menisküs, diz ekleminde kaval kemiği ile uyluk kemiği arasında bulunan, C şeklinde, dayanıklı ve elastik kıkırdak dokusudur. Bu yapı, eklem hareketleri sırasında kemiklerin birbirine sürtünmesini engeller, darbeleri emerek eklemi korur. Ani hareketler, travmalar veya aşırı yüklenmeler sonucunda menisküs yırtığı adı verilen yaralanmalar görülebilir.

 

Özellikle sporcularda sık karşılaşılan bu durum, temas gerektiren sporlarda daha yaygındır. Menisküs yırtığı şüphesi olan hastaların tanı ve tedavi süreci ortopedi ve travmatoloji bölümü tarafından değerlendirilir.

Menisküs Yırtığı Nedir?

Menisküs yırtığı, dizin aniden dönmesi, bükülmesi ya da üzerine aşırı yük binmesi sonucu diz eklemi içinde bulunan menisküs kıkırdağının zarar görmesiyle oluşan bir yaralanmadır. Bu durumda dizin iç ya da dış tarafında ağrı, şişlik, hareket sırasında kilitlenme hissi, dizin tam olarak açılıp kapanamaması ve yürümede aksama gibi şikâyetler ortaya çıkar.

Menisküs Yırtıklarının Çeşitleri

 

Fiziksel özellikleri ve yırtılmanın olduğu bölgeye göre menisküs yaralanmaları sınıflandırılmaktadır.

 

Fiziksel özelliklerine göre:

 

Dikey (vertikal) yırtıklar

Uzunlamasına (longitudinal) yırtıklar

Enine (radial–transvers) yırtıklar

Yatay (horizontal) yırtıklar

 

Özel tip yırtıklar:

 

Bazı durumlarda yırtıklar birden fazla özelliği bir arada barındırabilir. Örneğin oblik (eğik) veya flep yırtıklar dikey ve yatay yırtıkların birleşimi şeklinde görülebilir. Bunların yanı sıra kova sapı ya da papağan gagası gibi kendine özgü tanımlamalara sahip özel yırtık türleri de vardır.

 

En Yaygın Görülen Menisküs Yırtıkları

 

Oblik (eğik) menisküs yırtıkları: Genellikle gençlerde travma sonrası ortaya çıkar ve en sık rastlanan tiptir.

Vertikal longitudinal yırtıklar

Dejeneratif menisküs yırtıkları: Daha çok ileri yaşta görülür.

Radial (enine) yırtıklar

Horizontal yırtıklar

Kompleks yırtıklar: Birden fazla yırtık özelliğinin bir arada bulunduğu durumlardır.

Menisküs Yırtığı Belirtileri Nelerdir?

Menisküs yırtığı yaşayan kişilerde en sık görülen şikâyetler dizde ağrı, şişlik ve hareket kısıtlılığıdır. Yırtık oluştuğu anda bazı kişiler dizlerinde aniden bir patlama hissi veya sesi duyabilir.
 Menisküs yırtığında görülebilecek belirtiler şunlardır:
 
Dizde ani ve şiddetli ağrı oluşması
Dizin yerinden kayıyormuş gibi hissettirmesi
Dizi tam bükme veya açma sırasında zorlanma ve acı
Travmadan sonra birkaç saat içinde ortaya çıkan şişlik
Dizi oynatırken sürtünme ya da ses gelmesi
Dizde takılma veya kilitlenme hissi
Günlük hareketlerde güçsüzlük ve topallama

Menisküs Yırtığı Neden Olur?

Menisküs yırtıkları farklı nedenlerle ortaya çıkabilir. Gençlerde daha çok spor sırasında ani dönme, burkulma veya darbeler sonucu görülürken ileri yaşlarda ise menisküs dokusunun zamanla zayıflaması ve aşınması nedeniyle oluşabilir. Bazı kişilerde doğuştan gelen yapısal sorunlar da menisküs yırtığına zemin hazırlayabilir.

 

Menisküs yırtığının başlıca nedenleri şunlardır:

 

Spor sırasında yapılan ani dönme, hızlı yön değiştirme veya darbe alma

Dizde kireçlenme (osteoartrit) nedeniyle menisküsün zayıflaması

Diz üstüne uzun süre çömelme, diz çökme ya da ağır yük kaldırma

Yaşlanmaya bağlı olarak menisküs dokusunun elastikiyetini kaybetmesi

Menisküs Nasıl Teşhis Edilir?

Menisküs yırtığının tanısında en önemli adım doktor muayenesidir. Ortopedi ve Travmatoloji uzmanı, öncelikle hastanın şikâyetlerini dinler ve dizde ağrı, şişlik ya da kilitlenme gibi sorunların ne zaman başladığını öğrenir.

 

Gençlerde bu sorun genellikle spor sırasında burkulma, dönme ya da darbe alma sonrası ortaya çıkarken ileri yaşlarda menisküsün zamanla yıpranmasına bağlı olarak çömelme veya eğilme gibi basit hareketlerden sonra da görülebilir.

 

Muayene sırasında doktor, diz eklemini hareket ettirerek ağrıyan bölgeyi kontrol eder ve menisküsün hasarlı olup olmadığını anlamaya çalışır. Bunun için özel bazı testler uygulanır. Örneğin McMurray, Apley veya Steinman testleri ile diz bükülüp döndürülerek menisküs yırtığı olup olmadığı ve yırtığın şiddeti değerlendirilir.

Menisküs Tedavisi Nasıl Olur?

Geçmişte menisküs yırtıklarının tedavisinde en sık başvurulan yöntem, menisküsün tamamen çıkarıldığı total menisektomi ameliyatlarıydı. Ancak bu yöntemin uzun vadede diz sağlığı için ciddi sorunlara yol açtığı, özellikle 10–15 yıl içerisinde kıkırdak dokunun hızla yıpranmasına neden olduğu bilimsel olarak kanıtlandı. Bu nedenle günümüzde menisküsün dizi koruyucu özelliği göz önünde bulundurularak daha koruyucu tedavi yöntemleri tercih edilmektedir.

 

Tedavi planı her hastada aynı şekilde uygulanmaz. Kişinin yaşı, günlük hareket düzeyi, yaptığı iş ve sosyal hayatındaki beklentiler göz önüne alınır. Bunun yanında menisküs yırtığının şekli, bulunduğu bölge ve yırtığın uzunluğu da tedavi seçimini belirleyen önemli etkenlerdir. Eğer menisküs yırtığına eşlik eden başka diz yaralanmaları varsa, tedavi yaklaşımı buna göre şekillendirilir.

Sık Sorulan Sorular

Kapalı menisküs ameliyatı kaç günde iyileşir?

Kapalı menisküs ameliyatı sonrası iyileşme süresi hastanın yaşı, yırtığın büyüklüğü, yapılan işlemin türü ve kişinin günlük yaşam alışkanlıklarına göre değişiklik gösterebilir. Genel olarak hastalar 1–2 hafta içinde günlük işlerini yapabilecek duruma gelirken tam iyileşme süreci 4–6 haftayı bulabilir. Sporcuların veya yoğun fiziksel aktivite yapanların spora dönüş süresi ise genellikle 2–3 ayı bulur.

Menisküs yırtığına ne iyi gelir?

Menisküs yırtığında tam iyileşme genellikle cerrahi veya tıbbi müdahale ile sağlanır ancak bazı yöntemler ağrıyı hafifletmeye ve iyileşme sürecini desteklemeye yardımcı olabilir. İlk olarak, dinlenmek ve diz üzerine aşırı yük bindirmekten kaçınmak önemlidir. Soğuk uygulama şişliği ve ağrıyı azaltabilir. Diz destek bandı veya elastik sargı kullanmak, ekleme stabilite sağlayarak hareketi kolaylaştırır.

Ağrı ve iltihabı hafifletmek için doktor kontrolünde parasetamol veya ibuprofen gibi anti-inflamatuar ilaçlar kullanılabilir. Fizik tedavi ve uygun egzersizler menisküs çevresindeki kasları güçlendirerek dizin desteklenmesini sağlar ve uzun vadede tekrar yaralanma riskini azaltır.

 

Ayrıca kilo kontrolü ve yumuşak zeminlerde yürüyüş yapmak da diz eklemine binen yükü azaltarak iyileşmeyi destekler. Ancak menisküsün tamamen iyileşmesi için yırtığın türüne ve büyüklüğüne göre ortopedi ve travmatoloji uzmanının önerilerine uymak gerekir.

 

Menisküs yırtığı olanlar nelere dikkat etmeli?

 

Menisküs yırtığı olanlar ani dönme, çömelme ve zıplamadan kaçınmalı, dizlerini dinlendirmeli ve gerekirse destek kullanmalı. Hafif egzersiz ve fizik tedavi ile kasları güçlendirmek, kilo kontrolüne dikkat etmek ve doktor önerilerine uymak iyileşmeyi hızlandırır.